CHÂM CỨU ĐIỀU TRỊ LIỆT DÂY 6 (LÉ SONG THỊ)

“Tố vấn – Ngũ tạng sinh thành” nói rằng: “Chư mạch đều thuộc về mục”. “Linh khu – Đại hoặc luận” nói rằng: “Tinh khí của lục phủ ngũ tạng đều thượng chú lên mục mà thành mục tinh, tinh của cốt là đồng tử, tinh của cân hình thành lòng đen, tinh của huyết hình thành xích lạc, tinh của khí hình thành lòng trắng, tinh của cơ nhục hình thành các mô xung quanh mắt, tinh túy của cân, cốt, huyết, khí tích tụ mà hợp nhất với mạch lạc của mắt mà hình thành nên mục hệ, mục hệ thuộc về não, xuất ra gáy”.

Qua đó có thể thấy được, chức năng bình thường của mắt dựa vào sự thâu chú của tinh khí của lục phủ ngũ tạng. Con mắt có thể nhìn thấy được vạn vật, phân biệt màu sắc, nhận biết xa gần có mối liên hệ chặt chẽ đối với sự sung thịnh của tinh huyết tạng phủ và sự thông sướng của kinh lạc, do đó, lấy các huyệt phong trì, hoàn cốt nhằm bổ ích tinh huyết, tuần kinh lấy huyệt quanh mắt nhằm sơ thông duy cân khí huyết của mục hệ, khiến khí huyết vận hành thông sướng, cân mạch từ đó được nhu dưỡng.

Tình minh là huyệt vị thuộc kinh túc thái dương bàng quang, có vị trí tại nơi giao hội của các kinh thủ, túc thái dương, túc dương minh, có tác dụng sơ thông kinh lạc vùng mắt, tư nhuận nhãn khiếu, minh mục, thích hợp sử dụng trong điều trị các bệnh chứng về mắt, trong thực tiễn lâm sàng có thể tiến hành châm nông hoặc châm sâu và lưu kim. Kinh túc thiếu dương đảm có liên hệ với mục hệ, lạc mạch của kinh này đi tới đuôi mắt. Do đó, lấy các huyệt phong trì, đầu lâm khấp, đồng tử liêu nhằm sơ phong tán tà, lợi khiếu, khiến vị trí của mắt được điều chỉnh. Hợp cốc là nguyên huyệt của kinh thủ dương minh đại tràng, chủ đầu mặt. Dương khê là huyệt kinh nghiệm có tác dụng minh mục, kết hợp hai huyệt có thể phát huy tác dụng cổ vũ khí huyết, minh mục khai khiếu.

Căn cứ vào nguyên lí “kinh mạch sở quá, chủ trị sở cập” mà lấy các du huyệt của các kinh mạch tuần hành quanh mắt như kinh mạch thái dương, thiếu dương, dương minh, có thể lấy các huyệt vị sau: đầu lâm khấp, khúc mấn, đồng tử liêu, dương bạch, toản trúc, ngư yêu, tình minh. Đồng thời cần phải chú ý đến thứ tự châm kim, chẳng hạn như trước tiên châm các huyệt hàm yến, cự liêu ở bên không phát bệnh nhằm điều tiết khí cơ toàn thân, sơ thông kinh mạch, điều hòa âm dương, sau đó lấy các huyệt vị bên phát bệnh, chú trọng khư tà.

Sử dụng thủ pháp độc đáo, xuất hiện châm cảm đặc biệt, tại huyệt toản trúc tiến hành tuần kinh châm pháp, châm xiên sao cho mũi kim hướng ra ngoài, lên trên nhằm sơ thông kinh khí kinh túc thái dương bàng quang, phát huy tác dụng khư phong tán tà; tại huyệt tứ bạch cần xuất hiện châm cảm soán, động, trừu, châm cảm lan tỏa đến vùng mắt, khiến cho khí đến vùng phát bệnh cục bộ, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị. 
Biểu lí: Thông thường, ở giai đoạn cấp tính thì thuộc biểu chứng. Bệnh không được hoãn giải thì chính không thể thắng tà mà nội hãm nhập lí (nếu chính thắng tà thì bệnh chứng được giải trừ), hoặc hóa nhiệt, hoặc thương chính, do đó ở giai đoạn sau thường thuộc lí chứng. Ở giai đoạn cấp tính, trong điều trị thì tiến hành khư phong tán tà, sơ thông kinh lạc, lấy huyệt phong trì ở cả hai bên, kết hợp với các huyệt hợp cốc, dương khê, ngoại quan; sau giai đoạn cấp tính, tà khí nhập lí gây tổn thương chính khí, thì thường lấy các huyệt phong trì, hoàn cốt, khúc trì, trung chử, dương khê. Trong đó, tại huyệt phong trì tiến hành hoành thích, thủ pháp dùng niệm chuyển nhằm phù trợ chính khí, dưỡng huyết hoạt huyết, tăng cường nhu dưỡng cục bộ.

TS.BS Hoàng Văn Hiếu